[Opiniestuk verschenen op Alles Over Utrecht]

Als je een auto koopt ga je niet over één nacht ijs. Je bedenkt hoeveel je erin gaat rijden, wat je ermee wilt vervoeren, hoe hij eruit moet zien, etc. Dan ga je op zoek.Je vindt een paar types die lijken te voldoen en maakt proefritten. Ze rijden niet allemaal even goed waardoor er een paar afvallen. Dan bedenk je dat je ook zuinig wilt rijden en dat je budget beperkt is. Er vallen er meer af, de aandacht verschuift en er komen ook andere types in zicht. Je zoekt, kijkt rond, rijdt proef, tot je uiteindelijk vindt wat voor jou de beste is.

Als je een nieuw huis wilt kopen gaat dat ook zo. Je denkt na over je wensen, bekijkt het aanbod, stelt je eisen bij en denkt na over alternatieven. Gedurende dat proces wordt ook duidelijker wat je nu eigenlijk wilt en wat in jouw situatie de beste woning is. Als je dan uiteindelijk de keuze gemaakt hebt, weet je precies wat je wilt en waarom het gekozen alternatief daar het best bij aansluit.

In de Utrechtse gemeenteraad moeten besluiten genomen worden over een huis dat minstens 500 miljoen euro gaat kosten, maar daar gaat dat heel anders. Daar is dat hele proces van het bekijken van alternatieven en het formuleren van wat gewenst is, voor het gemak maar even weggelaten. Dat moet ongeveer als volgt zijn gegaan.

Eén projectontwikkelaar stapt op de wethouder voor Leidsche Rijn af met één plan. De wethouder is op slag overtuigd en omhelst de ontwikkelaar met zijn plan. In die innige omhelzing staan wethouder en ontwikkelaar nu al een paar jaar. Niets geen ander plan, geen alternatieven die laten zien wat er allemaal zou kunnen, geen reflectie over wat we daar nu eigenlijk willen heeft er tussen kunnen komen, tussen Wethouder Bosch en zijn Belle.

En de gemeenteraad? Stelt die daar geen vragen over dan? Wil die geen alternatieven zien? Wil die niet debatteren over de vraag wat we daar in dat centrum van Leidsche Rijn eigenlijk willen? Blijkbaar niet en dat zit waarschijnlijk zo. Die wethouder en ontwikkelaar doen het voorkomen alsof dit eerste het beste plan ambitieus is. Dat hebben ze de meerderheid in de raad wijs kunnen maken. En ambitieus zijn, ja, dat wil iedereen wel. Maar wat ambitieus zijn betekent, daar is niet echt over nagedacht.

Als je ambitieus bent dan zoek je naar het beste plan. Met de nadruk op zowel zoeken als beste plan. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar zoeken heeft wethouder Bosch niet gedaan. Waar iedereen die een auto of huis zoekt uitgebreid de alternatieven bekijkt, doet Bosch dat niet. Hij heeft het eerste plan onmiddellijk omarmd. Niets zoektocht naar het beste. Niets alternatieven. Niets ambitie.

De volgende vraag is dan, is dit het beste plan? Het huidige voorstel kent serieuze problemen, en onopgeloste stedenbouwkundige vraagstukken. Maar buiten die problemen: we kunnen simpelweg niet beoordelen of dit het beste plan is, omdat we de alternatieven niet kennen. En we kennen die alternatieven niet, omdat ze simpelweg niet onderzocht zijn. Onderzoek naar alternatieven zou met name van belang zijn om erachter te komen wat we daar nu echt willen hebben. Wat en hoe kan een gebouw bijdragen aan de aantrekkelijkheid van Leidsche Rijn Centrum Noord? Is er één politicus die op die vraag serieus een antwoord heeft geformuleerd?

Een goede manier om alternatieven te bekijken is het uitschrijven van een prijsvraag voor meerdere architecten. Voor Ground zero in New York is een prijsvraag uitgeschreven waarbij het beste van zeven plannen gekozen is. Net als dichter bij huis bij het Groninger Forum. Maar ook voor het nieuwe station van Delft, destijds de Beurs van Berlage en het Paleis op de Dam, het stadhuis van Den Haag, de uitbreiding van de Tweede Kamer en talloze andere plannen zijn prijsvragen uitgeschreven.

Beste leden van de raad, stel je niet tevreden met het eerste plan dat zich aandient. Zorg dat er alternatieven komen die de vele mogelijkheden laten zien! En formuleer op basis daarvan de ambities die het plan moet waarmaken. De wethouder mag dan voor de Belle gevallen zijn, u kunt hem bij de les te houden. Kies niet voor het eerste, maar voor het beste plan!